tinchuyênnhuong

Brexit và cái giá đắt

Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.

Ơi người giữ mảnh hồn quê!

Đông đảo người Syria đã biểu tình tại thủ đô Damascus vào hôm 9.3, yêu cầu chấm dứt làn sóng bạo lực đẫm máu đã cướp đi sinh mạng của nhiều dân thường.Phong trào phản đối nổ ra khi các cuộc đụng độ tiếp diễn sang ngày thứ tư tại nơi từng là căn cứ của cựu Tổng thống Bashar al-Assad, giữa những người ủng hộ ông Assad và lực lượng hậu thuẫn các nhà lãnh đạo mới của Syria.Tổng thống tạm quyền Syria Ahmed Sharaa hôm 9.3 đã hành động khẩn cấp để kiềm chế bạo lực, khi xuất hiện bên ngoài một nhà thờ Hồi giáo ở Damascus để kêu gọi hòa bình.Ông kêu gọi người Syria không để căng thẳng giáo phái tiếp tục làm bất ổn đất nước, vốn đã tương đối yên bình sau khi ông Assad bị lật đổ vào tháng 12.2024.Trong khi đó, vào hôm 9.3, nhiều người tham dự đám tang của một sinh viên bị giết ở tỉnh Latakia, một trong những khu vực chính của cuộc giao tranh.Tổ chức Theo dõi Nhân quyền Syria cho biết hơn 1.000 người, chủ yếu là thường dân, đã thiệt mạng.Tổ chức này cho biết nhiều phụ nữ và trẻ em thuộc cộng đồng thiểu số tôn giáo Alawite của Assad nằm trong số những người thiệt mạng.Đây là con số thương vong ở mức cao nhất kể từ sau vụ tấn công của lực lượng Assad vào một vùng ngoại ô Damascus vào năm 2013.

Nhân vật nổi tiếng 'người chép sử bằng đèn cổ' ở Việt Nam là ai?

Trong chương trình, các nghệ sĩ Việt Nam từng học tập tại các ngôi trường âm nhạc danh tiếng của Nga đã trình diễn các bản nhạc Việt Nam và Nga. Đây là minh chứng sống động về tình cảm đặc biệt, quan hệ hữu nghị truyền thống giữa Việt Nam và Nga đã được lãnh đạo và nhân dân hai nước qua các thời kỳ xây dựng và dày công vun đắp.Phát biểu tại chương trình, Bộ trưởng Bộ VH-TT-DL Nguyễn Văn Hùng nêu rõ, nhìn lại chặng đường gần 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, cùng với sự phát triển của quan hệ hữu nghị, đối tác chiến lược toàn diện giữa hai nước, hợp tác văn hóa, thể thao và du lịch Việt Nam - Nga ngày càng chặt chẽ, hiệu quả và có những bước phát triển vượt bậc, giao lưu nhân dân ngày càng được tăng cường."Việt Nam xác định văn hóa giữ vai trò "cầu nối đặc biệt" kết nối hai đất nước Việt Nam - Nga, thông qua văn hóa để nâng cao hơn nữa sự hiểu biết lẫn nhau, làm sâu sắc hơn quan hệ, lòng tin giữa hai quốc gia, đóng góp cho sự phát triển bền vững, hòa bình, ổn định trên thế giới", ông Hùng cho biết.Về phần mình, Bộ trưởng Bộ Văn hóa Nga O.B.Liubimova khẳng định giáo dục và đào tạo luôn giữ vai trò then chốt trong số phận của mỗi người, không chỉ tạo điều kiện cho chúng ta tìm hiểu thế giới xung quanh, mà còn hình thành nên cốt lõi cho tính cách của mỗi người."Không phải ngẫu nhiên mà trong chuyến thăm cấp nhà nước tới Việt Nam năm 2024 của Tổng thống Nga Putin đã diễn ra cuộc gặp gỡ với những sinh viên đã tốt nghiệp các trường đại học Liên Xô và Nga - những người luôn dành tình yêu chân thành cho đất nước chúng tôi không chỉ bằng lời nói, mà còn bằng cả trái tim, cũng như mọi việc làm hàng ngày luôn có đóng góp không nhỏ vào sự phát triển của quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa Việt Nam và Nga", Bộ trưởng O.B.Liubimova nói.

Cắm mặt vào màn hình laptop đến tận nửa đêm, anh Minh Tuấn, 32 tuổi, ngụ tại P.Cát Lái, TP.Thủ Đức (TP.HCM) không khỏi bất ngờ khi chúng tôi đặt câu hỏi đã chuẩn bị quà gì để tặng cho những người phụ nữ trong gia đình vào ngày 8.3. Anh Minh Tuấn bộc bạch: "Nhà em có 2 phụ nữ là mẹ vợ và vợ, tính luôn con gái hơn 1 tuổi là 3. Quay đi quay lại vừa sau tết lại đến ngày Quốc tế phụ nữ 8.3, như mọi năm thì cả gia đình sẽ đi ăn tối cùng nhau bên ngoài, còn mua quà thì chắc là chỉ tặng hoa cho có không khí thôi". Anh Lưu Hoàng Tuấn, 45 tuổi, kỹ sư ngành điện ngụ tại Q.Gò Vấp (TP.HCM) thì lại chuẩn bị chu đáo hơn cho ngày 8.3 vì đây là năm đầu tiên anh có bạn gái. Anh Lưu Hoàng Tuấn kể: "Tính tôi nhút nhát, lại mặc cảm ngoại hình không được đẹp trai nên hơn 40 tuổi vẫn chưa có bạn gái. May mắn nhờ một người bạn thân của tôi biết rõ hoàn cảnh nên mới làm mai mối cho người em họ, sau một thời gian tìm hiểu thì cô ấy cũng đã nhận lời. Tôi có nhờ bạn bè tư vấn và quyết định ngày lễ Quốc tế phụ nữ 8.3 sắp tới sẽ tặng một món quà thật lớn và bất ngờ, đó là một bó hoa "đồng tiền" với 40 tờ tiền mệnh giá 500.000 đồng, tổng chi phí hơn 21 triệu đồng". Trái ngược với sự "chịu chơi" của anh kỹ sư ngành điện, anh Bùi Hoàng Ân, 34 tuổi, nhân viên giao hàng tự do, ngụ tại H.Hóc Môn (TP.HCM) dè dặt hơn: "Tôi thu nhập không cao, làm bao nhiêu cũng đưa cho vợ giữ nên đến ngày lễ như 8.3 thì chẳng biết mua tặng quà gì. Hôm trước có chủ shop tặng cho phiếu mua hàng vài trăm ngàn, chắc là làm quà cho vợ cũng được rồi". Ngày Quốc tế phụ nữ 8.3 luôn là dịp quảng bá quà tặng, nhất là mặt hàng hoa tươi. Theo khảo sát, đa số phụ nữ được hỏi đều trả lời muốn được tặng quà là hoa, mỹ phẩm, phụ kiện, trang sức... Bất ngờ là theo số liệu phân tích của Metric, một đơn vị chuyên nghiên cứu thị trường thương mại điện tử, ngày 8.3 lại không phải là cao điểm mua sắm. Theo đó, những đợt sức mua gia tăng trên sàn là vào dịp Tết Nguyên đán, ngày lễ tình nhân 14.2, lễ 30.4 - 1.5, mùa tựu trường, ngày phụ nữ Việt Nam (20.10). Bên cạnh đó, tốc độ tăng trưởng của ngành hàng mỹ phẩm, làm đẹp đã nhường vị trí số 1 lại cho các mặt hàng thực phẩm, gia dụng. Điều này cho thấy xu hướng mua sắm trên sàn của phụ nữ đã quan tâm đến việc chăm sóc gia đình nhiều hơn. Thực tế trên thị trường hiện nay không thiếu những đơn vị cung cấp quà tặng độc lạ, giá cả vừa túi tiền cho mọi tầng lớp thu nhập. Điển hình như quà tặng tranh gỗ chân dung theo yêu cầu có giá chỉ từ 250.000 - 350.000 đồng tặng kèm hộp quà và chân đỡ ảnh. Một số chủ shop cho biết món quà tặng này dù đơn giản nhưng có nhiều người chọn đặt hàng vì ngoài việc khắc họa chân dung theo phong cách vẽ tự nhiên, người tặng còn có thể gửi những thông điệp cảm ơn, chia sẻ với người phụ nữ của mình. Năm nay, thị trường cũng xuất hiện khá nhiều mẫu mã các loại hoa sáp cực kỳ bắt mắt và dễ thương được đóng hộp trong suốt gọn gàng, có giá từ 500.000 đồng đến trên 3 triệu đồng. Những hộp hoa sáp giá trị cao còn kèm theo những con thú bông Baby Three đang tạo trend gần đây.   Tại hệ thống siêu thị Co.op mart cũng hưởng ứng ngày Quốc tế phụ nữ "Khỏe đẹp rạng ngời - Săn deal phơi phới" đến ngày 12.3 với các sản phẩm may mặc, mỹ phẩm chăm sóc và bảo vệ cơ thể ưu đãi đến 40%, kèm quà tặng: kem dưỡng L'Oreal chống lão hóa; nước tẩy trang L'Oreal; dầu gội OLIV; kem dưỡng Olay; sữa dưỡng thể Nivea; kem tẩy tế bào chết Dove; áo kiểu nữ; đầm nữ. Ngoài ra, hệ thống siêu thị này còn tặng quà, phiếu mua hàng cho tất cả khách hàng mua sắm (theo thể lệ chương trình).

IDLE LUCA - tựa game P2O dễ chơi của Com2us chính thức ra mắt toàn cầu

Oppo A5 Pro hiện là mẫu smartphone tầm trung vượt xa tiêu chuẩn thông thường trong phân khúc, là smartphone hiếm hoi đạt cả ba chứng nhận bền bỉ khắt khe nhất: IP66, IP68, IP69 với khả năng kháng nước, chịu đựng tia nước áp lực cao, ngâm nước ở độ sâu 1,5 m trong 30 phút và thậm chí là nước nóng 80°C. Oppo A5 Pro có thể chống chọi 18 loại chất lỏng khác nhau như nước mưa, nước sông/hồ, nước suối nóng, nước ép trái cây nguyên chất, trà, sữa, bọt vệ sinh công nghiệp… cho phép người dùng yên tâm sử dụng trong mọi tình huống đời sống hằng ngày mà không lo hư hỏng. Không chỉ "miễn nhiễm" với nước, Oppo A5 Pro vượt qua 14 bài kiểm tra Độ Bền Chuẩn Quân Đội MIL-STD 810H như thả rơi đa góc, kiểm tra va đập cường độ cao và các bài kiểm tra độ bền tiêu chuẩn cao khác. Thiết bị chứng minh khả năng chống chịu va đập, rung động mạnh và bền bỉ trong mọi điều kiện khắc nghiệt mà vẫn hoạt động ổn định. Khả năng “bất khả chiến bại” này có được là nhờ thiết kế kính cường lực Corning Gorilla Glass 7i chống vỡ tốt hơn 160%, bảo vệ màn hình tuyệt đối. Khung hợp kim nhôm AM04 cứng hơn 10%, gia cố chắc chắn hơn, chống cong vênh hiệu quả. Cùng với đó, OPPO A5 Pro được trang bị công nghệ đệm khí sinh học tương tự túi khí ô tô, bảo vệ các linh kiện quan trọng như bo mạch, pin, camera khỏi các cú sốc mạnh.Ngoài ra, dung lượng pin của A5 Pro là 5.800 mAh, lớn hơn 10% so với thế hệ trước, cho phép người dùng có thể dùng máy lên đến 2 ngày không lo hết pin. Qua các thử nghiệm, Oppo A5 Pro có thể đàm thoại liên tục hơn 36 giờ, xem YouTube hơn 16 giờ, nghe nhạc hơn 31 giờ, hay chiến game liên tục 8 giờ. Về cấu hình, Oppo A5 Pro được trang bị bộ vi xử lý MediaTek Dimensity 6300 tiên tiến, được sản xuất trên tiến trình 6nm, cho hiệu suất CPU tăng 10% và tiết kiệm năng lượng vượt trội so với thế hệ trước. Ngoài ra, máy còn trang bị RAM 8 GB (Ram Mở Rộng 8 GB) và ROM 256 GB (có thể mở rộng thêm 1 TB).Tại thị trường Việt Nam, Oppo A5 Pro hiện được chào bán với giá 6,99 triệu. Sản phẩm được bán độc quyền tại hệ thống bán lẻ Thế Giới Di Động.